TT - Tổng thống Nam Phi Jacob Zuma bất ngờ lên tiếng
cảnh báo về “quan hệ thương mại không bền vững” giữa châu Phi và Trung
Quốc ngay sau thời điểm Bắc Kinh cam kết cho các nước lục địa đen vay 20
tỉ USD.
Tiền Trung Quốc đang nuôi xung đột ở Sudan - Ảnh: unisca.org
|
Theo AFP, phát biểu tại Diễn đàn Trung Quốc - châu Phi ở
Bắc Kinh hôm 19-7, Tổng thống Zuma cảnh báo: “Châu Phi đã đóng góp vào
sự phát triển của Trung Quốc bằng việc cung cấp nguyên liệu thô và các
sản phẩm khác. Xu hướng thương mại này là không bền vững xét về lâu
dài”. Ông Zuma đưa ra nhận định trên ngay sau khi Chủ tịch Trung Quốc Hồ
Cẩm Đào cam kết sẽ cho các nước châu Phi vay thêm 20 tỉ USD trong ba
năm tới.
Tổng thống Zuma nhấn mạnh: “Kinh nghiệm kinh tế quá khứ
của châu Phi với châu Âu cho thấy sự cần thiết phải cẩn trọng khi hợp
tác với các nền kinh tế khác”. Nhà lãnh đạo Nam Phi không nói rõ “kinh
nghiệm quá khứ với châu Âu” là gì, nhưng không ai quên việc thực dân
châu Âu đã biến châu Phi thành thuộc địa như thế nào trong các thế kỷ
trước.
Chính sách kinh tế vụ lợi
"Ai giành chiến thắng ở đây (châu Phi)? Chỉ có Trung Quốc "
Michael Sata (chính trị gia đối lập Zambia)
|
Giới truyền thông và các quan chức Trung Quốc luôn
khẳng định Bắc Kinh hỗ trợ châu Phi vì “tình thân ái từ quá khứ” và tung
hô quan hệ song phương theo kiểu “người Trung Quốc và người châu Phi
đối xử với nhau bình đẳng, là bạn bè tốt, anh em tốt”. Tuy nhiên, ở Diễn
đàn Trung Quốc - châu Phi tại Bắc Kinh không chỉ có ông Zuma là nhà
lãnh đạo châu Phi duy nhất bày tỏ sự lo ngại.
Đã từ lâu, giới chuyên gia phương Tây chỉ trích “chính
sách kinh tế vụ lợi” và “chính sách thực dân kiểu mới” của Trung Quốc ở
châu Phi. Trong một chuyến đi đến châu Phi gần đây, chính trị gia Anh
Jack Straw mô tả những gì Trung Quốc đang làm ở châu Phi không khác gì
cách đế quốc Anh làm 150 năm trước đây dù Bắc Kinh không đưa binh sĩ đến
đóng ở châu Phi. Bởi thay vì đầu tư vào các ngành sản xuất tạo ra công
ăn việc làm ở châu Phi, Trung Quốc chủ yếu hút máu tài nguyên lục địa
đen.
Theo báo Anh Telegraph, Trung Quốc hiện nhập khẩu
khoảng 1/3 nhu cầu dầu thô từ châu Phi, chủ yếu là Angola và Sudan. Bắc
Kinh mua các mỏ khoáng sản ở Zambia, nhà máy may mặc ở Lesotho, hệ thống
đường sắt ở Uganda, gỗ ở CH Trung Phi... Để duy trì sự phát triển kinh
tế, Bắc Kinh cần nguồn nguyên liệu thô và thị trường mới để xuất khẩu
hàng hóa giá rẻ do nước mình sản xuất. Không địa điểm nào lý tưởng như
châu Phi.
Châu Phi bắt đầu phản ứng
Trong khi đó, hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc đang hủy
diệt các ngành sản xuất địa phương ở châu Phi. Theo tạp chí Foreign
Policy, ngành may mặc ở Nam Phi, Zimbabwe và Zambia đã bắt đầu ngấm đòn
của quần áo giá rẻ nhập từ Trung Quốc. Nhiều chuyên gia kinh tế ở các
quốc gia này gần đây đã lên tiếng chỉ trích Trung Quốc biến nước mình
thành “bãi rác hàng giá rẻ made in China”.
Người châu Phi hi vọng đầu tư Trung Quốc sẽ đem lại
công ăn việc làm ư? Đừng có mơ. Khảo sát cho thấy 90% lượng công việc
tại các dự án do Bắc Kinh đầu tư ở châu Phi rơi vào tay lao động Trung
Quốc di cư. Các dự án khai thác khoáng sản của Trung Quốc ở châu Phi
đang tàn phá dữ dội môi trường lục địa đen. Các mỏ đồng ở Zambia khiến
môi trường ô nhiễm nghiêm trọng. Giới chủ đầu tư Trung Quốc cũng chẳng
hề để ý đến an toàn lao động.
Một vụ nổ ở mỏ đồng tại Chambishi, Zambia năm 2005 làm
46 công nhân Zambia thiệt mạng. Dự án xây đập thủy điện ở thác Kongou
Falls tại Gabon do Trung Quốc đầu tư đe dọa hủy diệt cả một vùng sinh
thái giàu có của công viên quốc gia Ivindo.
Theo tạp chí The Atlantic, giới chủ người Trung Quốc ở
châu Phi thuê lao động lục địa đen với mức giá rẻ mạt (dưới 4 USD/ngày),
không tôn trọng hợp đồng lao động và quyền lợi của công nhân. Hồi năm
2010, các giám đốc người Trung Quốc của một mỏ than ở Zambia bắn bị
thương 11 công nhân vì họ biểu tình đòi cải thiện chế độ làm việc. Năm
2007, chính quyền Nigeria cho Tập đoàn khai thác mỏ Trung Quốc CNIUC
thuê một diện tích lớn đất đai của người tộc Tuareg, khiến họ mất đất mà
không có một đồng tiền đền bù nào...
Trung Quốc thích đầu tư vào các quốc gia tham nhũng
trầm trọng ở châu Phi để tiện bề “thủ tục”. Hậu quả là phần lớn những
lợi ích từ các khoản đầu tư này chảy vào túi các quan chức tham nhũng,
còn người dân chẳng được gì mà đời sống của họ càng trở nên tồi tệ. Ví
dụ, Trung Quốc đầu tư vào dầu thô ở Sudan, đem lại cho chính quyền Tổng
thống Omar al-Bashir hàng tỉ USD/năm. Nhờ đó, al-Bashir tiếp tục “nuôi”
chiến tranh Darfur, cuộc nội chiến đã cướp đi sinh mạng của hàng trăm
nghìn người.
Năm 2011, trên báo Guardian, chuyên gia Sanou Mbaye
người Senegal thuộc Ngân hàng Phát triển châu Phi khẳng định lục địa đen
không thể để Trung Quốc tiếp tục mua các nhà lãnh đạo tham nhũng và
thuộc địa hóa các quốc gia châu Phi. Và giờ một số lãnh đạo châu Phi bắt
đầu lên tiếng phản ứng Trung Quốc, dù còn dè dặt. Câu hỏi là đến bao
giờ thì người châu Phi và cả các quốc gia khác trên thế giới tỉnh mộng
với khát vọng “đầu tư Trung Quốc”.
Thủ tướng Kenya Raila Odinga kể một câu chuyện cho thấy
thương mại song phương giữa đôi bên không suôn sẻ như bức tranh được
Bắc Kinh tô hồng. “Chúng tôi cần có nhà máy sản xuất phân bón riêng của
mình, thay vì cứ phải nhập khẩu phân bón từ Trung Quốc. Việc chờ đợi
hàng nhập khẩu khiến mùa màng bị trì hoãn, thu hoạch thất bát”. Ví dụ về
việc nhập khẩu phân bón mà Thủ tướng Kenya Raila Odinga đưa ra phản ánh
rõ chiến thuật đầu tư theo kiểu “nuôi gà để cắt tiết” của Bắc Kinh.
|
SƠN HÀ
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét